Geniusze znacznie wyprzedzający swoją epokę nigdy nie mogli liczyć na pełne uznanie. Jeśli zbytnio polegali na tych swoich epokowych dziełach czy odkryciach to często trafiali na skraj nędzy [1]. Wydaje się, że współczesny kapitalizm lepiej się z nimi obchodzi. Zarówno uzdolnienia artystyczne, naukowe, a zwłaszcza techniczne są doceniane. Najbardziej zdeterminowani w zakresie techniki i produkcji biorą ryzyko inwestowania na własne barki i często wygrywają przy okazji dążąc do ogromnych majątków. Jednak nie wszędzie kapitalizm jest dostatecznie dojrzały, a zawsze najeżony rozmaitymi przeszkodami wynikającymi z ułomności ludzkiej natury.

Stosunkowo niedawno[2], bo w 1996 roku, wprowadzono na rynek nową zabawkę – Tamagotchi, czyli miniaturowe elektroniczne zwierzątko, która okazała się przebojem wielu sezonów na całym świecie. Jednak nie skorzystała na tym jedyna wynalazczyni Aki Maita, bo nie dostała podwyżki, premii, ani nawet medalu. Pewnie gdyby zamiast przedstawiać gotowy projekt swojemu szefowi założyłaby własną firmę to może chociaż po latach by skorzystała. A może po prostu zapomniała upominać się o przywileje dla siebie. Dzisiaj bowiem lekceważenie wynalazców nie jest takie powszechne jak dawniej i poważna firma zadbałaby o takiego pracownika chociażby z troski o własny wizerunek.

O wiele bardziej dramatyczne były losy Johna Pembertona[3] nieszczęśliwego wynalazcy Coca-Coli, czy polskiego wynalazcy w zakresie komputerów – Jacka Karpińskiego[4,8,9]. Tego pierwszego zgubił bezwzględny dziewiętnastowieczny kapitalizm, a drugi nie doszedł do pieniędzy i sławy z powodu wypaczeń gospodarki socjalistycznej, a potem trudnych początków odradzającego się kapitalizmu.

Być może na przeszkodzie Polakowi stanął też trudny charakter i „niewyparzona gęba”, a także brak stałego współpracownika o komplementarnych talentach.

Na przeciwnym biegunie stoją największe indywidualności amerykańskiego przemysłu informatycznego. Bill Gates[5,10], choćby z racji wieloletniej obecności na liście najbogatszych ludzi świata, to chyba największy sukces.

Microsoft od wielu lat ma konkurencję odrodzonego dzięki Stevowi Jobsowi Appla. Droga Jobsa[6,10] była chyba bardziej wyboista, bo właściwie bez powodu wyrzucono go z założonej przez niego firmy. Jednak nie był w ciemię bity i „na wygnaniu” stworzył wiele wartościowych i intratnych dla niego przedsięwzięć jak chociażby studio filmów komputerowych PIXAR. W końcu Apple z pokorą upomniało się o niego co Jobs doskonale wykorzystał tworząc całą serię informatycznych innowacji ujmujących nie tylko funkcjami ale też designem np.:

miniaturowy odtwarzacz skompresowanej muzyki(iPOD)

z bogatym w nagrania internetowym sklepem(iTunes),

komputer zintegrowany w monitorze(iMac),

tablet(iPAD)

czy smartfon(iPhone).

Dzisiaj największe emocje zdaje się wzbudzać imponujący talentami technicznymi i organizacyjnymi Elon Musk[7,11], który zaczynał od elektronicznych pieniędzy w PayPal, a potem zajął się w SpaceX lotami kosmicznymi i w Tesla Motors samochodami elektrycznymi. Mimochodem zaproponował też kilka lat temu projekt połączenia Los Angeles z San Francisco napędem nazwanym hyperloop, gdzie w opróżnionych z powietrza rurach poruszać się będą z prędkością dźwięku wagoniki z pasażerami. Wszystkie te trzy projekty poruszyły wyobraźnię wielu ludzi na całym świecie, a SpaceX i Tesla Motors przynoszą już spore dochody, a przede wszystkim nabierają znacznej wartości rynkowej plasując Muska w gronie miliarderów i to z czasem tych najbogatszych.

1. Andrea Fehringer, Gerald Reischl, Clemens Stadlbauer Pułapka fortuny – losy wynalazców i kradzieże fortuny, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2004.
2. tamże, str. 58-70.
3. tamże, str. 43-57.
4. Piotr Lipiński Geniusz i świnie Wydawnictwo: JanKa
5. Rogak Lisa Niecierpliwy optymista. Bill Gates o sobie i świecie, Wydawnictwo W.A.B., 2014
6. Isaacson Walter Steve Jobs, Wydawnictwo Insignis, 2015.
7. Vance Ashlee Elon Musk. Biografia twórcy PayPal, Tesla, SpaceX, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2016
8. http://wiadomosci.onet.pl/kraj/jacek-karpinski-polski-steve-jobs-analiza/blc47z
9. http://gadzetomania.pl/4780,wielcy-przegrani-cz-4-jacek-karpinski-informatyczny-geniusz-ktory-hodowal-swinie
10. http://www.eioba.pl/a/3jzk/mikrokomputerowa-iskra
11. McKenzie Hamish, „TESLA czyli jak Elon Musk zakończy epokę ropy naftowej”, Znak Horyzont, Kraków, 2020.